Moje słowa nie odpowiadają moim myślom, a to poniża moje myśli – pisze Fiodor Dostojewski w swojej doskonałej powieści pt. Idiota, która stała się inspiracją dla Sasy Gedeona, reżysera filmu zatytułowanego Powrót idioty. Głównego bohatera Franciszka poznajemy w najbardziej przełomowym momencie jego dorosłości. Mężczyzna, po wieloletnim pobycie w szpitalu psychiatrycznym, opuszcza go i staje twarzą w twarz z nową rzeczystością. Sytuacja ta jest dla niego bardzo trudna i zbyt mocno absorbująca wielkie pokłady jego dobroci. Zagubiony w nowych okolicznościach, doznaje permanentnej życzliwości wobec ludzi oraz irracjonalnej potrzeby ciągłego współodczuwania. Poziom osamotnienia i wyobcowania jakie obserwujemy we Franciszku, wyciska łzy i wywołuje natychmiastową ochotę na wtulenie się w jego złote serce. Obserwujemy topos głupiego i naiwnego bohatera, którego dobroć spotyka się z powszechną niewdziecznością. To spotkanie kłuje w serce każdego widza, który ma w sobie choć odrobinę światła. Całość dopełnia czarny i subtelny humor, tworzący mieszankę, którą ja uznaję za swoje doskonałe emocjonalne katharsis. Widzę łzy, które zalewają incydentalnie pojawiający się uśmiech. Widzę tę cudowną resztkę naszego pięknego człowieczeństwa.
Tomasz Samołyk
Powrót idioty (1999 r. Czechy, Niemcy) reż. Sasa Gedeon
